Kategoria: Artykuły

Od wielu miesięcy w Dzienniku Ustaw nie opublikowano wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r., który jest korzystny dla tzw. wcześniejszych emerytów. Zatem co z wyrokiem TK w sprawie wcześniejszych emerytur? Nie przyniosła efektów nawet interwencja Rzecznika Praw Obywatelskich, który ponownie zaapelował w tej sprawie do szefa Kancelarii Premiera. RPO zauważył w swoim piśmie, że Komisja Wenecka w opinii z 7 grudnia 2024 r. skrytykowała opóźnienia w publikacji orzeczeń TK.

Tymczasem mija drugi miesiąc od odpowiedzi min. Macieja Berka do RPO a zgodnie z komunikatem  korzystny dla emerytów wyrok TK nadal nie jest publikowany.

Głosy w sprawie wcześniejszych emerytur

Wśród decydentów pojawiają się opinie, że na zabezpieczenie roszczeń wynikających z przytaczanego postanowienia Trybunału, należy przeznaczyć kwotę około 70 miliardów złotych na pokrycie zasadnych roszczeń osób, które przeszły na wcześniejszą emeryturę.

Szacuje się, że orzeczenie TK może zwiększyć świadczenia dla blisko 200 tys. seniorów nawet o 1200 zł oraz zapewnić im wyrównanie w wysokości nawet 60 tys. zł (jednorazowa dopłata do wcześniejszej emerytury). Jednak brak publikacji tego wyroku może uniemożliwić skuteczne dochodzenie roszczeń.

Co z wyrokiem TK w sprawie wcześniejszych emerytur?

Pojawiają się głosy, że rząd najprawdopodobniej nie opublikuje wyroku TK w sprawie SK 140/20 ze względu na udział sędziego dublera w składzie orzekającym. Rada Ministrów utożsamia tą sprawę z innymi przypadkami rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego po podjęciu przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwały z dnia 6 marca 2024 r. w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego (M.P. poz. 198).

W świetle tej uchwały naruszenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i sposobów funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego przybrały skalę, która uniemożliwia temu organowi właściwe wykonywanie zadań w zakresie kontroli konstytucyjności prawa, w tym ochrony praw człowieka i obywatela.  

Szanse dla wcześniejszych emerytów

Nie oznacza to jednak, że emeryci walczący o przeliczenie świadczeń bez pomniejszania ich o wcześniej wypłacone kwoty są w sytuacji bez wyjścia. Według prawników – specjalistów od roszczeń ZUS – rozwiązaniem może być bezpośrednie stosowanie Konstytucji przez sądy oraz odwołanie się do wyroku TK z 6 marca 2019 r.

Źródło:

https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art/12798-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur

Rzecznik Praw Obywatelskich w sprawie emerytur – odpowiedź min. Macieja Berka w Sprawie nieopublikowania korzystnego dla emerytów wyroku TK.

• Od ponad czterech miesięcy w Dzienniku Ustaw nie został ogłoszony korzystny dla tzw. wcześniejszych emerytów wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r.
• Dzięki temu wyrokowi świadczenia od 150 do 200 tys. seniorów mogą wzrosnąć nawet o 1200 zł; każdy może też otrzymać 64 tys. zł wyrównania
• Nie jest to jednak możliwe, dopóki wyrok TK nie wejdzie w życie, co – zgodnie z wykładnią ZUS – następuje w momencie ogłoszenia go w Dzienniku Ustaw
• Rzecznik Praw Obywatelskich występuje w tej sprawie do szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Jana Grabca
• AKTUALIZACJA 31.12.2024: Marcin Wiącek ponawia swe wystąpienie, dodatkowo zwracając uwagę, że w opinii z 7 grudnia 2024 r. Komisja Wenecka skrytykowała zwłokę w publikowaniu orzeczeń TK
• AKTUALIZACJA 20.01.2025: W Radzie Ministrów jest dostrzegany problem poruszony w wystąpieniu i jest podzielana opinia o konieczności podjęcia stosownych działań legislacyjnych – odpowiedział min. Maciej Berek. Dodał, że kwestia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw rozstrzygnięcia TK jest przez Radę Ministrów postrzegana identycznie, jak w przypadku innych rozstrzygnięć TK wydanych po podjęciu przez Sejm RP uchwały z 6 marca 2024 r. w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023.

Przebieg spraw

4 czerwca 2024 r. TK (sygn. SK 140/20) orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji RP.

TK zakwestionował mechanizm, w ramach którego emeryci, którzy przed 6 czerwca 2012 r. zdecydowali się przejść na wcześniejszą emeryturę (55 lat dla kobiet i 60 dla mężczyzn), otrzymywali mniejsze emerytury po osiągnięciu właściwego wieku emerytalnego (przyznawane po ukończeniu 60 lat przez kobiety i 65 lat przez mężczyzn) – obniżane o kwotę odpowiadającą wcześniej pobranym emeryturom. 

Istota niekonstytucyjności polegała na zaskakiwaniu emerytów takim rozwiązaniem, gdyż w momencie przechodzenia na wcześniejszą emeryturę nie mieli oni świadomości, że po kilku latach ich świadczenia ulegną znaczącemu obniżeniu. 

Dzięki wyrokowi świadczenia emerytalne od 150 do 200 tys. seniorów mogą wzrosnąć nawet o 1200 zł. Dodatkowo każdy z nich może otrzymać nawet 64 tys. zł wyrównania za okres wypłacania obniżonego świadczenia.

Podwyżka i uzyskanie wyrównania wymagają jednak wzruszenia decyzji emerytalnych. Może to nastąpić w szczególności poprzez wznowienie postępowania na podstawie przepisów art. 145a Kodeksu postępowania administracyjnego w związku z art. 190 ust. 4 Konstytucji RP. 

Wznowienie postępowania nie jest jednak możliwe, dopóki wyrok TK nie wejdzie w życie. Zgodnie z wykładnią przyjmowaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych następuje to w momencie ogłoszenia go w Dzienniku Ustaw (art. 190 ust. 2 i 3 Konstytucji RP). Dziennik Ustaw jest wydawany przez Prezesa Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji.

Mimo upływu ponad czterech  miesięcy od wyroku, nie został on ogłoszony. Powoduje to, że do Biura RPO wpływają wnioski od osób, które nie mogą skorzystać z rozstrzygnięcia TK.

Marcin Wiącek zwraca się do Szefa KPRM o wyjaśnienie podstaw faktycznych i prawnych wstrzymywania ogłoszenia wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.

Ponowne pismo RPO

Rzecznik przypomina, że 21 października 2024 r. zwrócił się o wyjaśnienie podstaw faktycznych i prawnych wstrzymywania ogłoszenia wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.. Mimo upływu 2 miesięcy pismo pozostaje bez odpowiedzi.

Marcin Wiącek dodatkowo zwraca uwagę, że w opinii z 7 grudnia 2024 r. Komisja Wenecka skrytykowała zwłokę w publikowaniu orzeczeń TK. Wskazała, że „w przypadku orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, w których wydaniu uczestniczył jeden lub więcej nieprawidłowo wybranych sędziów, może być zastrzeżone, że orzeczenia te będą podlegały wzruszeniu w ramach procedury wznowienia postępowania (…), ale niemniej jednak muszą one zostać opublikowane. Wszystkie inne orzeczenia muszą zostać opublikowane bez jakiejkolwiek ingerencji ze strony rządu [podkr. własne]. Postąpienie w jakikolwiek inny sposób i przyzwolenie rządowi na weryfikację mocy prawnej orzeczenia «stanowiłoby rażące naruszenie niezależności sądu oraz rządów prawa».”

Z  opinii wynika, że zdaniem Komisji  – mimo zastrzeżeń co do składu Trybunału – jego wyroki powinny być ogłaszane w dziennikach urzędowych. Kwestia oceny skuteczności prawnej tych wyroków jest zastrzeżona dla organów władzy sądowniczej, a nie władzy wykonawczej.

RPO ponawia prośbę o wyjaśnienia. Ponadto pyta, czy i w jakim zakresie opinia Komisji Weneckiej będzie uwzględniona w działalności KPRM w relacjach z TK.

Odpowiedź Macieja Berka,  ministra – członka Rady Ministrów, przewodniczącego Komitetu Stałego Rady Ministrów:

„… Pragnę zapewnić, że w ramach Rady Ministrów jest dostrzegany problem poruszony w Pana wystąpieniu i jest podzielana opinia o konieczności podjęcia stosownych działań legislacyjnych. W Kancelarii Prezesa Rady Ministrów prace prowadził zespół roboczy, który analizował zagadnienia prawne i faktyczne dotyczące sytuacji osób, które przed dniem 6 czerwca 2012 r. przeszły na wcześniejszą emeryturę. 

Uwzględniając efekty jego prac uzgodniono, że Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotuje projekt ustawy gwarantującej ubezpieczonym prawo do świadczeń emerytalnych zgodnych ze standardem konstytucyjnym. W mojej ocenie przyjęcie stosownych regulacji gwarantujących świadczenia zgodne ze standardem konstytucyjnym powinno stanowić istotę przedstawionego problemu w kontekście gwarancji wolności i praw człowieka i obywatela.

Natomiast w odniesieniu do kwestii ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. w sprawie o sygn. akt SK 140/20 zauważenia wymaga, że kwestia ta jest przez Radę Ministrów postrzegana identycznie jak w przypadku innych rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego wydanych po podjęciu przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwały z dnia 6 marca 2024 r. w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego (M.P. poz. 198). Zgodnie z tą uchwałą, naruszenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i prawa w działalności Trybunału Konstytucyjnego przybrały skalę, która uniemożliwia temu organowi wykonywanie ustrojowych zadań w zakresie kontroli konstytucyjności prawa, w tym ochrony praw człowieka i obywatela. W uchwale Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w szczególności wskazał, że Mariusz Muszyński, Justyn Piskorski i Jarosław Wyrembak nie są sędziami Trybunału Konstytucyjnego. Należy zaznaczyć, że przywołane przez Pana Rzecznika w ww. piśmie rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20) zostało wydane w składzie z udziałem Pana Justyna Piskorskiego.”
 

Post Scriptum do odpowiedzi ministra Macieja Berka

Jednocześnie uprzejmie wyjaśniam, że odpowiedź tę podpisałem 14 listopada 2024 r., jednak z powodu błędu wysyłania systemu EZD PUW nie została ona wówczas dostarczona do Pana Rzecznika. Błąd nie został niestety zauważony. Wyrażam ubolewanie z powodu zaistniałej sytuacji i jednocześnie zapewniam, że zostały podjęte działania, aby podobny przypadek nie miał w przyszłości miejsca. 

VII.7060.1.2024

Dokumenty powiązane:

• Pismo RPO: Do_KPRM_tk_wyrok_emeryci_niepublikowanie_21_10_2024.pdf
• Pismo RPO: Do_Szefa KPRM_tk_wyrok_emeryci_niepublikowanie_19_12_2024.pdf
• Pismo do RPO: Odpowiedz_KPRM_tk_wyrok_emeryci_niepublikowanie_14_11_2024.pdf

Komunikat po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego:

Obliczenie należnego świadczenia emerytalnego poprzez pomniejszenie emerytury z wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur

4 czerwca 2024 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie wydane w sprawie skargi konstytucyjnej T. K. dotyczącej obliczenia należnego świadczenia emerytalnego poprzez pomniejszenie emerytury z wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur.

Niezgodność przepisów z Konstytucją

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Orzeczenie zapadło większością głosów.

Naruszenia zasady zaufania obywateli do państwa

Trybunał uznał, że w rozpoznawanej sprawie doszło do naruszenia zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Ubezpieczeni, którzy zdecydowali się na korzystanie z wcześniejszej emerytury, nie mieli – w momencie podejmowania tej decyzji na podstawie obowiązującego wówczas stanu prawnego – świadomości co do skutków prawnych, jakie może ona wywoływać w sferze ich przyszłych uprawnień z tytułu emerytury powszechnej. W szczególności nie mogli przewidzieć, że przejście na emeryturę jeszcze przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego będzie wiązało się z pomniejszeniem zgromadzonego kapitału o pobrane świadczenia. Nie spodziewali się, że wypłacanie świadczeń emerytalnych wpłynie na sposób ustalania wysokości świadczenia w ramach emerytury powszechnej. Z takimi konsekwencjami mogły liczyć się osoby, które decydowały się na skorzystanie z prawa do wcześniejszej emerytury po ogłoszeniu ustawy nowelizującej. Dopiero od tego momentu osoby ubezpieczone mogły zapoznać się z nowymi regulacjami.

Przewidywania a rzeczywistość

Trybunał uwzględnił i podzielił ustalenia dokonane w wyroku o sygn. P 20/16. Zaskarżona regulacja niewątpliwie doprowadziła do sytuacji, w której skarżący nie tylko został zaskoczony pomniejszeniem świadczenia emerytalnego, a także nie miał możliwości – podobnie jak każda osoba, która złożyła wniosek przed 6 czerwca 2012 r. – przewidzieć konsekwencji, jakie na mocy nowo wprowadzonych przepisów wiązały się ze skorzystaniem z prawa do wcześniejszego świadczenia. Tego rodzaju legislacja, w ocenie Trybunału, w żaden sposób nie mieści się w ramach wyznaczonych przez art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Trybunał doszedł też do przekonania, że opisana powyżej sytuacja dotyczyć może wyłącznie osób, które w momencie skorzystania z uprawnienia do częściowej emerytury lub jednej z emerytur wymienionych we wprowadzanym art. 25 ust. 1b u.e.r. nie miały pełnego obrazu konsekwencji swojej decyzji. Z tej przyczyny zasadne było ograniczenie zakresowe powyższej niezgodności do osób, które skorzystały z prawa do wymienionych świadczeń przed 6 czerwca 2012 r., tj. przed dniem ogłoszenia ustawy wprowadzającej. Jednocześnie nie było zasadne ograniczenie orzekania do osób urodzonych w określonym roczniku albo też nabywających świadczenie z którejkolwiek podstawy wymienionej w zaskarżonym przepisie. Takie rozstrzygnięcie spowodowałoby powstanie stanu wtórnej niekonstytucyjności i pogłębiło sytuację nierówności, wytworzonej już przez wydanie wyroku w sprawie P 20/16.

Nowe możliwości w kwestii wyrównania i wysokości emerytur

Skutkiem wyroku jest możliwość wznowienia postępowania z mocy art. 190 ust. 4 Konstytucji. Trybunał podkreślił, że w celu zagwarantowania jednolitych zasad zwrotu świadczeń należnych uprawnionym ustawodawca powinien wprowadzić odpowiednie regulacje w tym zakresie.

Do czasu wprowadzenia ujednoliconych przepisów pozwalających dochodzenie praw, na zasadzie analogicznej do osób objętych wyrokiem o sygn. P 20/16, osoby zyskujące uprawnienia w następstwie niniejszego wyroku mogą, w ocenie Trybunału, występować z wnioskami o wznowienie postępowania na zasadach ogólnych.

Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego:

• sędzia TK Krystyna Pawłowicz – przewodniczący,
• sędzia TK Justyn Piskorski – sprawozdawca,
• sędzia TK Wojciech Sych, sędzia TK Michał Warciński,
• sędzia TK Andrzej Zielonacki.

Źródło:

https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art/12798-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur

Wyrok TK w sprawie wcześniejszych emerytur – Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20) orzekł, że wszyscy emeryci, którzy przeszli na wcześniejszą emeryturę w wieku:

• 55 lat KOBIETY;
• 60 lat MĘŻCZYŹNI;

mają prawo do uzyskania wyrównania świadczenia i otrzymania zwiększonej po przez przeliczenie emerytury.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego – treść:

Sygn. akt SK 140/20

WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 4 czerwca 2024 r.

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Krystyna Pawłowicz – przewodniczący
Justyn Piskorski – sprawozdawca
Wojciech Sych
Michał Warciński
Andrzej Zielonacki,

po rozpoznaniu w trybie art. 92 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393), na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 czerwca 2024 r., skargi konstytucyjnej T.K. o zbadanie zgodności:
art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270, ze zm.) w zakresie, w jakim „dotyczy osób, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 32 ustawy”, z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji,

o r z e k a:

Art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto p o s t a n a w i a:

umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.

Orzeczenie zapadło większością głosów.

Krystyna Pawłowicz
Justyn Piskorski
Wojciech Sych
Michał Warciński
Andrzej Zielonacki

tagi: Wyrok TK w sprawie wcześniejszych emerytur, wcześniejsza emerytura, zaniżona emerytura

Źródło:

https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art/12798-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur